Kay llamkay tukuyninmi kan musuq ruray kichwa simipi kaqta huñunakunampaq kay dihital pachaman, llamkaykunata rurarispa, pruqramaspa Rubutika, kaytam ruwakuchkan wawakunawan, wambrakunawampas kichwarimaqkunawam 1996, kayta ruwanapaqa kanmi sumaq llamkanakuna, kunan puniqa kachkanmi iskay chunka waranqa yachay wasikunapi, hinallapas yachay wasi iskay simikunapipas ichaqa manam llamkankuchu yachachiqkuna mana kapasitasqa kaptin.
Hatun Wasi yachayninchikpaq (Ministerio de Educación), 2017 watapi, pulitikas publikamantakama, nirqa iskay kaqmi kastillanu simi kanqa nispa, chay maypi rimay runa tarikuqpi, hinallapas kuskacharqa Curriculo Nacional primariyapaq nisqapi allin llamkanapaq musuq ruraykunapi.
Ichaqa, kichwanchik “hibirnarqa” 500 watapunim kay qillqarimaykunapas “Arte y Vocabulario de la Lengua General del Perú”(yapayapamanta qillqasqa 1586) hinallapas kay “Vocabulario Políglota Incaico” nisqapas (1998 watapi lluqsisqata pisipunillata allicharqaku 1905 watapi) chaynatam qawachikunku hinallataq manapas Yachaypa,musuq ruraymanta industriyal pachamanta, analuqikas pachamanta, dihital pachamantapas. chaymi kan, imaynataq uptimisasun, musuqyachispa nusq ruraykunata, kuskachasun musuq ruray rimaykuna kichwaman yanapanqa pisi punillapi qallariyta ruwayninchikpik iskay pulitikapì llapa runapaq, wakinmantaqa yachay wasi andiskunapaqmi.
Imaynataq churarqanchik simikunata
Rurarqanchik imaynam andiskunapi llaqmkan. Musuq simikunata utaq churasqa kaqllatam churarqaku tikraypi llamkaqkuna rimanakuspanku.
Nisqanchikman hina qallariqpi KIRUYUQ MUYUQTA suticharqanchik “ENGRANAJEKUNA” nispa, kaymi karqa churasqa sufihu kichwapi “KUNA” nisqanta ispañul simiman. Chaymantañam tallir llamkaqkunaqa, ancha allinmi kanqa sichus sutichanmanku imaynataq qawarikun utaq llamkarinmanpas.
huknin sutinñataq karqa RUYDU KIRUYUQ ispañulpi minmi “rueda dentada” nispa. ichaqa chaymantañam qawarirqaku chay RUYDU nisqata ispañulmanta hamuqmi kasqa. Chamrayku musuqyachiyta munarqanchik hukwan imayna llamkasqanta qawarispa.
Ichaqa kiruyuq muyuqa muyurin chawpinmanta huk ihipi, chayta qawaspanchikmi imaynas llamkan hinallapas mayu chawpinkunapi rikarimun. Chaymi punitaq musuqyachirqa RUYDU nisqata MUYUQWAN ña kay qipa rimayqa churakun mayu chawpinkunapi muyuyta rikarimun.
Ancha parlaripiñataqmi chayarqanchik KIRUYUQ MUYUQ PIYISA sutichananchikpaq, qallariqnimpi hayka kiruyuq rikarimusqanta, kay hina: PUSAQ KIRUYUQ MUYUQ PIYISA.
ÑAWPA PACHA- PREINDUTRIYAL
Sayachiq Runaqa sapakutim wasita, chaka, ñankuna imakunatapas ruwayta munarqa
INDUSTRIYAL PACHA
Kay pachapi kausaq runa rikurimusqanmantam sapa punchaw ruraynimpi
ANALUQIKA PACHA
Electridadwan kalpancachiq Kay kallpanchachikuqpim eletridad nisqanpa kallpanwan qallarin llamkayta.
DIHITAL PACHA
Kumputadurapa qawana, llapchana qapina kaqninkunam, chaykunawanmi llamkaqkuna yachaykunata
Yachayniykuna
Yachayninchikkuna musuq ruraykunapi hukllawarqanchik yachay llamkaykunapaq sumaq kanampaq, kuskarichispa yachayta, musuq rurayta, matimatikata, kumunikasiyumpi, kayta ruwarichkan wambrakuna , maqtakunapas kichwa rimaqkuna 1996 watamataraq, qawasqanchikman hina qatiq yuyaykunapi.
kay llamkayta ruwarqanchik 13 yachay wasikuna primariyapi llapa llaqta suyupi, maypim GUE “Mariscal Cáceres” yachay wasi Ayacuchupi maypim 50% yachachikuq wambrakunam kichwa rimaqmi. chaymi Institusiyunchikmi ruwarirqa qatiq ruraykunata:
a. Ruway Primitivas del LOGO Writer kichwapi. Tikrakurqa kumandukunata LOGO WRITER pruqramasiyunta qichwa simiman yanapakuspanku fakulta de Idukaciyun yachay wasi UNIVERSIDAD HUAMANGA manta.
b. Qillqarisqa Textus Idukatibus Qichwapi. ruwarispam, aypurqaniku liwrukunata idukaciyun primariyapaq “Jugando Robotika Entiendo” sutiyuqta, “ Mis Creaciones y Yo” sutiyuqtapas, kuskachaspa Rubutikata kapacidad kurrikularkunaman.
* PPÑ Wasichaq 1er y 2do grado
* PPÑ Yuysapa 3er y 4to grado
* PPÑ Wasichaq 5to y 6to grado
Aysarisqa kichwa wirsiyunpi liwru rubutika Idukativata primariyapaq, Allichasqa kay ariyapi Educación Bilingüe Intercultural del Ministerio de Educación manta kaypim umallirqa Sr. Oscar Chavez.
Pruqrama Idukatibu Intercultural-Bilingüe Apurimac suyupi, maypim wambrakuna 15 – 30 watayuqkuna altuandis allumanta Pamputa y Fuerabambamanta allinyarqaku llamkayninkunapi Rubutika kapasitasqa Máquinas herramientas hinallataq Máquinas Simples iskay simi manualkunawan (kichwa – españulpi) yanapakuspanchik antrupuluqaskunawan Universidad San Antonio Abad del Cusco yachay wasimanta. kay llamkayqa chaskirqa EXPOMINA 2007 primiyuta.
Institutu VON BRAUN pim ruwakurqa llamkaykuna ruraykunapi pruqramaciyunpi Rubutika llamkanawan, yachachiq Linguistiku Pablo Landeo prufisurwan, yachachiq chay Instituto Nacional de Lenguas y Civilizaciones Orientales (INALCO), institutu W. Von Braunñataqmi karqa Mg. Nicanor loayza (kichwa rimaq Ayacuchano exfunciyunariyu Cuncytikmanta), Mg Freddy Pillpa (kichwa rimaq Huancavelicano, huk mayistriyawan Geología ecológica en la Universidad Complutense de Madrid) pim kumpañarqaku yachaqkunata 2017 diciyembri killamkama, kunankunañataq kay llamkaywam yachachikuqkuna,Ayacuchumanta, Huancavelicamanta, Cuscumanta, Piuramantapas hamusqanku, qallarirqaku karrira prufisiyunalninta 2016 watapi.
kay tallirkunapi qawarqanchik wambrakuna rimanakuspanku kichwa suriñupi manam trirqakuchu sasachakuyta rimanakuypi, aswanmi allintam aysamurqaku musuq rimaykunata, musuq ruraykunamanta kichwa simipi, mana rikchay kichwa rimaspanku llapa ayllunkunapi. kaymanmi ninanchikmi, china suyupi, uywanmi achka simita, musuq rurarnimpim chino mandarin simita akllarqaku.
Yachachikuqkunaqa tapukunku: ¿Imataq? ¿Imamantam kachkan, imayna , imapaqmi allin? ¿Imaynataq llamkan? ¿Imapitaq llamkan? kay hinaqa, allin mispanku, yachachiqkuqkunaqa yuyarinku yachasqankuta, allintapas amutarinku. kay sumaq llamkaywanmi, tarimunku infirinciyas loqikaswam, indaqaciyunkunawan maskarinku allin amutaykunata musuq ruraykunapi, musuqyachiy rimaykunapiqa, yanapan amutayninkunapi sutichaypi ubhituskunata utaq musuq ruraykunapi kichwa simipi.
kaywanmi yanapasunchik llapa runaman kichwa rimaqkuna musuq ruraykunamanta, sunqullikuni kunanmanta hawan watakunaqa inginiyirukunaqa kanqa andiskunamanta.
llapa yachay wasi niwil primariyakunam uywaku kay musuq ruray llamkanata Rubutika WeDo, uywanku ayllu andikunapas kichwa rimaqkuna, Suftwar WeDo kichwapi huntakunqaku musuq ruraykunapi llamkanankupaq andis yachay wasikunapi.
kay suftwarmi taqisqa tarikun XO laptupkunapi llapan yachay wasikuna publikaskuna niwil primariyakuna, kaymi yanapanmi llamkaynipi cumpitinsiyankunapi dhitalpi, tikraynimi ancha allin kunbiniyuqa yachay wasi Instituto Tecnológico de Massachusetts (MIT) yanapanqa hawan watakunapi andis ayllukuna rimanqaku simin nasisqankuwan.
QILLQAYKUNA
Info Quechua 01
Info Quechua 02
Info Quechua 03
Info Quechua 04
TECNOLÓGICOS XSTRATA Y
PROYECTO APRENDER
HACIENDO MINERA BARRICK
rumbo al Mundial de
Robótica WRO Qatar 2015
y programación
en castellano y
quechua 2015/2016
en Quechua por músicos de
diferentes países
LLAMKAYKUNA
LLAMKAYKUNA
Haykataq yachayninchik Rubutikapi Peru llaqtapi. 66 Qillqaypi
Mitchel Resnick qillqaynin MITmanta 2012. 62 Qillqaypi
Seymour Papert qillqaynin MITmanta 1998. 59 Qillqaypi
